कुरो भकुण्डोको

बायाँ फन्को ११६

यसपालि देशलाई भकुण्डोमा जिताउनका लागि ठूलै कसरत गरिएको हो । खेलाडीहरुले सकूज्नेल खेलेका नै हुन्, एन्फाले पनि पञ्चबली दिने, रंगशालाको नाग छोप्ने, पशुपतिनाथ भाक्ने जस्ता आफूले जाने जति सबै गरेकै हो । अपार्टमेण्ट र आजीवन भत्ता दिने भनेर लोभ्याएको सम्म पनि हो । हामी जनताले पनि पूर्ण रुपले ऐक्यवद्धता देखाएकै हौं । बिहानैदेखि लाममा कुरेर टिकट काटेकै हौं, खेल सुरु हुनु भन्दा घण्टौं अघिदेखि रंगशाला ढुकेकै हौं । टिकट नपाएर एन्फालाई मुर्दावाद भनेर नारा लगाउँदै घरमा गएर टिभीमा हेरेकै हौं अनि बत्ती निभायो भनेर बिजुली अड्डामा ढुंगामुढा समेत गरेकै हौं ।  तै पनि, जित्ला भन्ने लाग्दालाग्दै अन्ततः नेपाल हा¥यो । भकुण्डोमा हारेको हो । खेलमा एउटाले जित्छ, एउटा हार्छ । तर यसपटकको हारजीत किन यति ठूलो आशा र निराशाको विषय बन्यो ?

अफगानिस्तानसंग सेमी फाइनलमा हार्नु किन यति पीडादायी भयो ? भारतलाई जित्नासाथ हामीलाई किन लाग्यो, अब कुनै प्रतिस्पर्धा नै छैन र ट्रफी हाम्रै हो ? अनि किन त्यसो नहुनु अविश्वसनीय र पीडादायी भयो हामीलाई ? मलाई लाग्छ हामीले भकुण्डोको बहानामा अरु नै खेल हे¥यौं, अथवा हेर्न खोज्यौं । राजनीतिक, आर्थिक र सामाजिक लगायत अन्य सबै कुरामा लामो समयदेखि हामीले भोगेका चरम निराशा, छटपटी र उकुसमुकुसको समग्रमा एकमुष्ठ समाधानको रुपमा खेललाई हे¥यौं । बबुरा खेल र खेलाडीहरुको काँधमा अनावश्यक र थेग्नै नसक्ने सपनाका भारीहरु बोकायौं । तिनले त्यो थेग्न सकेनन्, थचक्क बसे भनेर आक्रोशित भयौं । दोष कसको ? 

हो हामीलाई हर्षित हुन मन लागेको छ । निकै भयो भित्रैदेखि खुसी हुन नपाएको र निकै बाँकी छ जस्तो लाग्छ हामीलाई प्रफुल्ल हुनका लागि । त्यस्तोमा हाम्रा लागि दक्षिण एसियाली स्तरको उपाधि जित्ने कल्पना रोमाञ्चक लाग्नु अस्वाभाविक हैन । विजयले हामीलाई हामीले चाहेको उल्लास प्रदान गथ्र्यो । तर हामीले त सारा कुरा त्यहीं लगेर जोड्यौं । मानौं त्यो पेनाल्टी छिरेको भए दलहरु सहमतिमा आउँथे, भ्रष्टाचार बन्द हुन्थ्यो, व्यापारीले कर छल्न छोड्थे, कर्मचारीले घूस खाँदैनथे, सम्विधान बन्थ्यो, डलरको भाउ घट्थ्यो, भारतले बुद्ध यता जन्म्या भन्न छोड्थ्यो, धारामा पानी आउँथ्यो, लोडसेडिग हुन्नथ्यो, बाटोका खाल्डाहरु पुरन्थिे । सबै नहुने भयो अब । परेन आपत ? के हाम्रा सारा समस्याको समाधानलाई भकुण्डोसंग जोडेर खुसी हुन चाहनु जायज कुरा थियो ? त्यही अतिआशावादले हामी हार्दा बढी आक्रान्त भएका हैनौं र ? 

अरबौं रुप्याँ कमाउने मेस्सी जस्ता भकुण्डोका जादूगरले पनि हान्या जति सबै पेनाल्टी गोल भएको छैन । बिचरा रोहित चन्द, के गोल गर्दिन भनेर हानेका हुन् र उनले ? ओलिभर काह्न र क्यासियस जस्ता किपरले पनि नपत्याउँदो बल फुत्काएका छन् । के किरण चेमजोंगले जानीजानी गोल छिर्न दिएका हुन् र ? तरै पनि विशेष गरी यी दुइ खेलाडीप्रति मानिसहरु आक्रोशित भए, यिनको थाप्लोमा हारको जिम्मेवारी हाल्न खोजे । समग्र समस्याबाट आफूले खोजेको क्षणिक मुक्ति नपाएकोमा उनीहरुलाई दोष दिनु पटक्कै युक्तिसंगत कुरा हैन । संसारमा कुनै मानिसले, कुनै पनि काममा शतप्रतिशत सफलताको कुनै कीर्तिमान राखेको उदाहरण छैन । हाम्रा खेलाडीहरु पनि मानिस नै हुन्, हामी जस्तै मानिस । सुपरम्यान व्याटम्यान वा चलचित्रका तिलस्मी नायक हैनन् । 

हामीले पहिलेको भन्दा राम्रो खेल खेल्यौं, आफूभन्दा बलिया भनेका टीमहरुलाई जित्यौं, सेमीफाइनलमा पुग्यौं । खुसी हुनका लागि पर्याप्त छैन र ? संसार ध्वस्त हुन लाग्या छैन, अर्को पटक जितौंला नि । तर पाएको सफलतालाई बिर्सेर असफलता सम्झेर दुःखी किन हुनु प¥यो हामीलाई ? हामी सामान किस्तावन्दीमा खोज्छौं, उपलव्धि र हर्ष चाहिँ एकमुष्ठै चाहिन्छ, तुरुन्तै चाहिन्छ, आजै अहिल्यै चाहिन्छ हामीलाई । 

खेललाई युद्धको रुपमा किन लिन थाल्यौं हामी ? आवतजावतको सहजता, भाषा र संस्कृतिको समानताका कारण हाम्रो सिनेमा, साहित्य, सङ्गीत, राजनीति भ्रमण, हेराई बुझाइ र भोगाई सँधै छिमेकबाट प्रभावित भएको छ । हामीले जे पनि धेरैजसो उतैबाट सिक्ने गरेका छौं । खेललाई युद्ध, महाभारत र समरका रुपमा प्रस्तुत गर्ने उताका संचारमाध्यमका आक्रामक शैलीले हामीलाई पनि त्यस्तै बन्न प्रेरित गरेको छ । हाम्रा संचारमाध्यमहरुले पनि त्यही सिकेका छन् । हामी त्यही बाटो हिंडिरहेका छौं । यो आफू र खेलाडी दुबैमाथि अन्याय हो ।

आँखा र कानले, यो हाम्रो मुखले केके गर्ने हो ?, 

यी सब सिकौं, हामीले सिकौं अब हामीले

धेरै अघिको कुरा हो, विद्यालय जीवनमा हुँदाखेरिको । पाँच कक्षाभन्दा माथिका विद्यार्थीहरु राणाहरुले बनाएका दरवारको बीचको चोकमा लाममा उभिएका हुन्थ्यौं र थपडी बजाइबजाइ यो गीत गाइरहेका हुन्थ्यौं । सत्यनारायणवहादुर श्रेष्ठले लेखेका यो गीतले भन्थ्यो, संसारमा आँखाले हेर्न र देख्नका लागि, कानले सुन्नका लागि र मुखले बोल्नका लागि सबै कुरा छन् । राम्रा पनि त्यत्ति नै, नराम्रा पनि त्यत्तिनै । तर हामीले विवेकको प्रयोग गरेर राम्रा कुरा मात्र देख्न सक्नुपर्छ, सुन्न सक्नुपर्छ, बोल्न सक्नुपर्छ । 

माथि उल्लेख भएका कारणले छिमेकको प्रभाव मुक्त हुन सक्दैनौं भने त्यहाँबाट सिक्न सक्ने राम्रा कुराहरु देख्न सिकौं, सुन्न सिकौं र बोल्न सिकौं । यो कुरा खेलमा मात्र हैन राजनीति, संचार र मानसिकतामा पनि त्यत्ति नै लागू हुन्छ । 

सिकौं अब हामीले........