Translate

Sunday, January 25, 2015

हामी भिजिलान्ते

बायाँ फन्को १४८

हरेक कुराको एउटा नियमित चक्र हुन्छ भन्ने कुरा त हामी सबैले सुनेकै कुरा हो । सुनेको मात्र किन, ध्यान दिएर हेर्ने वा सम्झिने हो भने यो कुरा जीवनको हरेक पक्षमा हामीले भोगेका र देखेका पनि छौं । बाह्र वर्षमा त बगेको खोला पनि फर्किन्छ भन्छन् । ढीला चाँडोको कुरा हो तर अधिकांश कुराहरुको फर्किने समय हुन्छ । त्यस्तै अरु कुराहरुको सन्दर्भमा पनि यो लागू हुन्छ । फेसन पर्किन्छ, संगीत सिनेमा र कलाको स्वाद पनि फर्किन्छ ।

हो, मरेको मान्छे फर्किदैन, प्रविधिले फडेको मारेर पुराना भएका कुराहरु फर्किंदैनन् । अरु पनि धेरै कुराहरु छने जुन फर्किंदैनन् । त्यस्ता केही फर्किंदैन भनेका कुरा मध्ये केही चाहिँ हाम्रो देशको सन्दर्भमा भने फर्किन्छन् । जस्तो, बोलेको कुरा एकपटक मुखबाट निस्केपछि फर्कंदैन भनिन्छ । तर हाम्रा नेता तथा प्रशासकहरुको हकमा यो लागू हुँदैन । उनीहरुको कि त स्मरण शक्ति साह्रै कमजोर हुन्छ, वा जिब्रो लूलो । त्यसैले आज भनेका कुरा भोलि, एक महीना वा वर्ष दिन अघि बोलेका कुराहरु अर्को महीना वा वर्षसम्ममा अर्कै हुनु स्वाभाविक मानिन्छ ।

त्यस्तै बेलाबेलामा फर्किने एउटा अर्को कुराको सिजन आउन थालेको छ । त्यो हो बन्द । उपत्यका, प्रदेश, जिल्ला, अञ्चल वा देशै बन्द गर्ने हाम्रो गौरवशाली परम्परा एकपटक फेरि जुर्मराएको छ । अक्सर महान उद्देश्य र ठूला लक्ष्यहरु प्राप्तिका लागि भनेर गरिने यस्ता बन्दहरुले बन्दकर्तालाई कुनै हानि हुँदैन । उनीहरुको महानताका लागि गरिएका यस्ता बन्दले आम जनता, दैनिक ज्यालादारीमा बाँच्नुपर्ने श्रमजीविहरु, अस्पताल जानुपर्ने बिरामीहरुलाई तत्क्षण असर गर्छ । 

पोहोर सालका बन्दहरुका क्रममा साहित्यकार जगदीश घिमिरेले सामाजिक संजालमा निकै मार्मिक उद्गार लेख्नुभएको थियो । केमोथेरापीका लागि नियमित रुपमा जानुपर्ने साहित्यकार घिमिरेलाई त्यस्ता बन्दले कतिसम्म आहत बनाएको थियो होला ? उनी जस्तै अरु कति बिरामी र तिनका परिवारका लागि बन्द भनेको कति क्रूर कुरा हो भन्ने बन्दकर्ताहरुको चासोको विषय होइन र ? जनताका लागि राजनीति गर्छु भन्नेहरुले जनताकै जीवन किन कष्टकर बनाउँछन् ? यो परपीडाबाट आजसम्म के उपलव्धि प्राप्त भएको छ ? यस्ता बन्दहरुका दूरगामी प्रभावको कुरो गर्दा तिनले सिंगो देशको अग्रगमनको गतिलाई उल्टो गियरमा हालिदिन्छन् । कलकारखाना यातायात व्यवसाय बन्द हुँदा हुने विपुल धनराशिको आर्थिक घाटाको हिसाबकिताब त आफ्नै ठाउँमा भइहाले । 

तर, जुन महान, गौरवशाली र म जस्ता आम जनताले नब्झ्ने जेजस्ता शव्दहरुले सुसज्जित नाराहरुका साथ सहरका भित्ताहरु लतरपतर पारिन्छन्, खम्बाहरुमा पोष्टर टाँसिन्छन्, दुईचार सवारी साधन तोडफोड र आगजनि गरेर यस्ता बन्द गरिन्छन्, तिनका सामु माथि भनिएका दुष्प्रभावहरु माखो बराबर पनि मानिंदैनन् । धन्य हो । सबै भने जसो राजनीतिक पार्टी, व्यापारी वा जो कोही पनि बेलाबेला यो बन्दको हतियार उज्याउन पछि पर्दैन ।
  
यही क्रममा अघिल्लो हप्ता गरिएको एउटा महान बन्दको महत्व नबुझेर यो अल्पबुद्घि स्तम्भकार पनि आफ्नो भटभटे लिएर निस्केको थियो । एक जना सिकिस्त भएर अस्पताल भर्ना भएका मानिसलाई हेर्न जानु लगायतका केही यस्ता कामहरु थिए, जुन अर्को दिनका लागि थाँति राख्न सकिन्नथ्यो । काठमाण्डौ खाल्टोका चारै छेउ धाउनुपर्ने हुनाले पैदल भ्याउन पनि सम्भव थिएन । 

मूलचोकहरुमा झण्डा बोकेर देशको भविष्यका लागि खलखल पसीना बगाइरहेका कर्मठ कार्यकर्ताहरुलाई छल्दैछल्दै यात्राको केही भाग छिचोलेपछि कुपण्डोलको कानदेउताथान निर बसेका प्रहरी दाजुभाइहरुले नै यस यायावरलाई फर्काइदिए । हुन त यस्तो बेलामा जनताको नै जीउधन वा सवारी साधनको सुरक्षाका लागि यस्तो गरिने उनीहरुको भनाइलाई अस्वीकार त गर्न सकिन्न तर बन्दकर्ताहरु भन्दा राज्य संयन्त्र कमजोर भएर त्वम्शरणं गरेको भान हुने यो कुरालाई कुन रुपमा लिने भन्ने विवाद नि आफ्नै ठाउँमा हुनसक्छ । 

त्यसदिन र हालेको बन्दका क्रममा राजधानी र बाहिरका अधिकांश स्थानहरुमा प्रतिकारहरु भएका समाचारहरु आए । यसबाट आम नागरिक कतिसम्म आजित भइसकेका छन् भन्ने कुरा बन्द आह्वानकर्ताहरुले बुझ्नुपर्ने हो । तर यसलाई जनमतको संकेतको रुपमा लिएर आफूलाई नियालेर हेर्ने, आत्ममूल्याङ्कन गर्ने अनि सुधार्ने सुनौलो मौकालाई उनीहरुले सम्भवत बुझ्न सकेनन् । उल्टै बन्दका विरोधीहरुलाई भिजिलान्ते र भाडाका टट्टूको उपाधिले सुसज्जित गरियो । मानौं निर्वाध रुपमा आफ्नो खुशीले आवतजावत गर्न पाउने अधिकारको कुरा गर्नेहरु देशका शत्रु हुन् ।

सुशासन हामीलाई पनि चाहिएको छ, शान्ति सुव्यवस्था हामीलाई पनि चाहिएको छ । स्थायित्व, सम्विधान, विकास, समुन्नति सबै कुरा हामीलाई चाहिएको छ । तर सम्राटको नाकमा बसेको झींगालाई काट्छु भनेर तरवार चलाउने कथाको बाँदरको मतिले यी कुनै पनि कुराहरु प्राप्त हुँदैनन् । यसो भन्दा हामी भिजिलान्ते वा भाडाका टट्टु हुन्छौं भने त्यही सही । 

सेक्सपियरले भनेकै छन् नि, गुलाफको अरु कुनै नाम भए नि त्यसको सुगन्ध उही हुन्छ । 

Wednesday, January 7, 2015

यातनायात व्यवसाय

नेपाल साप्ताहिकको मेरो स्तम्भ बायाँ फन्को



नेपालमा सार्वजनिक यातायात भनेको यात्रुका लागि पीडा र व्यवसायीका लागि थोरै समयमा सजिलोसँग धेरै पैसा कमाउने धन्दा हो। खासमा भन्ने हो भने एकपटकको लगानी पुस्तौँसम्म जवानी भन्ने भनाइ यो व्यवसायका लागि ठ्याक्कै सुहाउँछ। किनभने, जस्तोसुकै अवस्थामा रहेको सवारीसाधनमा जतिसुकै यात्रुलाई  गुन्द्रुक खाँदेजसरी खाँदेर चलाउने छुट हुन्छ। सवारीसाधनको नियमित मर्मतसम्भार गर्नुपर्ने बाध्यता पनि यहाँ छैन। सबैभन्दा ठूलो कुरा त के हो भने बराजुले किनेको सवारीसाधन पनातिको पालासम्म चलाउन र नाफा खान पाइन्छ। चारवटा पांग्रा गुडेसम्म अरू कुनै कुराको तनाव लिनु पर्दैन। यी द्रव्यलालचीहरूको  लालसाका कारण दिनहुँजसो दुर्घटना भएर सयौँ मानिसको ज्यान गइरहेको छ। तर पनि लाचार भन्नुपर्ने तर हामीले झुक्केर सरकार भन्ने गरेको निकाय कानमा तेल हालेर, त्यसमाथि कपास कोचेर, त्यसमाथि हेडफोन लगाएर फुल भोल्युममा कुर्सीको भजन सुनेर बसिरहेको छ। आँखा पनि चिम्लेर। त्यसैले यात्रुका लागि  यातना हुने यो व्यवसायलाई वैज्ञानिक समीरमणि दीक्षितले बडो सुहाउँदो नाम दिएका छन्, यातनायात व्यवसाय।