फाफुरा २३
फाइँफुट्टीराजको फाइँफुट्टीको खानी आजकल सुकेको छ । हुन त यो बर्सातको मौसम हो । यो बेलामा कुलेखानी समेत भरिन्छ । अरु त कुरै छाडौं, काठमाण्डौका बाटाघाटा समेत भैंसी खेल्ने आहाल हुन्छन् । ‘यस्तो सकारात्मक मौसममा तँ मुलाङ्खारे फाफुरोको चाहिँ खानी कसरी सुक्छ’ भन्नुहोला । फाफुरालाई नयाँनयाँ चिन्नुभएका विद्वानहरुले त्यसो भन्नु स्वाभाविकै हो । तर उसका पुराना पाठकहरुलाई थाहा छ, रत्नपार्कमा गएर टोपीले मुख छोपेर नसुती फाफुराको उर्वर मगज चल्दैन । विगत केही दिन देखि झरीले रोकिने नामै नलिएपछि फाफुराले वैकल्पिक उपाय नसोची कहाँ भयो र ? त्यसैले घोत्लिंदा घोत्लिंदै ऊ एक साँझ पशुपतिनाथ तिर पुग्यो । आर्यघाट पारीका खुड्किलाहरु चढेर फाफुरा माथि लाग्यो । त्यहाँ बस्नका लागि बनाइएका बेन्चीहरुमध्ये एउटामा उसले आफ्नो पुठ्ठो अडायो र ऊ पारीपट्टि मन्दिर हेर्न थाल्यो । ऊ गम्भीर चिन्तनमा मग्न भइरहेको थियो । उसको मगजमा कुनै उत्कृष्ट फाइँफुट्टी फुर्न मात्र के लागेथ्यो, छेउबाट एउटा सानो आवाज आयो र उसको ध्यान भंग भयो,
“म्याउँ.........”
फाफुराले पुलुक्क हे¥यो । एउटा बिरालो रहेछ । फाफुरालाई त्यससंग रिस उठ्यो । घूस खान टिक्क परेको कुनै खरदारले विशेष प्रहरीलाई देख्या जस्तै भयो । उसले छेउमा भएको एउटा छेस्का टिपेर त्यसलाई भगाउने ध्येयले हिर्कायो र भन्यो,
“भाग् फलान्थोक् बिरालो ।”
तर त्यो बिरालो भागेन । डराउन पनि पटक्कै डराएन । उल्टो मुसुक्क हाँस्यो र भन्यो,
“तिमी फाफुरा होइनौ ? म तिमीलाई चिन्छु नि । तिमीलाई यहाँ देखेर एक छिन कुरा गर्न आएको ।”
फाफुरा जिल्ल प¥यो । बोल्ने बिरालो पनि हुनसक्छ भन्ने कुरा उसले थाहा पाएको थिएन । हुन त फाफुराले वा तपाईँहरुले थाहा नपाएका कति कुरा हुन्छन् । दुई तिहाइ मत ल्याएर कम्निसले चुनाप जित्छ भन्ने कसलाई थाहा थियो ? त्यसरी जितेर बन्या सरकार पनि पाफुरा मात्रै हुन्छ, सिन्को भाँच्दैन र लूतो आएर खुइलिएको काउँरेस पार्टीले काम गर्न दिएन भनेर भन्छ भन्ने कसलाई थाहा थियो ? सय दिनमा काठमाण्डौको मुहार चम्काउँछु भन्ने मेयर सापले सयवटा खाल्टोसम्म पुर्न सक्दैनन् भन्ने थाहा थियो ? प्रधानमन्त्रीज्यूले ‘हाम्ले बना खाल्टो हो र हामीले पुर्ने ?’ भन्लान् भन्ने थाहा थियो ? त्यस्ता थाहा नभएका कुरा यस संसरामा कति छन् कति । त्यसैले आजकल फाफुरा केही देख्दा वा सुन्दा पनि अचम्ममा पर्दैन । उसले सहज रुपमा त्यस बोल्ने बिरालोलाई सोध्यो,
“यसरी बोल्न जान्ने बिरालो, को हौ तिमी ?”
बिरालोले छाती फुलायो र जुँगामा ताउ लगाउँदै भन्यो,
“बिरालो होइन फाफुरा, ध्यान दिएर हेर । म त म बाघ हूँ ।”
फाफुरा उसको कुरा सुनेर हाँस्यो । उसले त्यो बिरालोलाई भन्यो,
“हेर बिरालो भाइ, हुन त तिमी हेर्दा हृष्टपुष्ट नै देखिन्छौ । अझ भनौं भने तिमी आवश्यकताभन्दा बढी खाएको जस्तो डम्म परेका छौ । केही अघिको सोमालियातिरका मानिसले देख्या भए त तिमीलाई बाघै भन्ठान्थे होला । तर जति खाएर मोटाए पनि बिरालो त बिरालो नै हुन्छ । बाघ कहाँ हुन सक्छ र ? हो अलि मोटाएका अरु बिरालोलाई जस्तै तिमीलाई पनि आफू बाघ भएको भ्रम चाहिँ भएको हुनसक्छ । त्यो सुरमा तिमीले दुईचार दिन दुइचार जनालाई आफू बाघ हूँ भनेर झुक्याउन पनि सकेका थियौ होला । तर बिरालोले सँधै भरी सबै मान्छेलाई आफू बाघ हूँ भनेर कहाँ झुक्याउन सक्छ र ?”
फाफुराको तर्कशक्ति देखेर बिरालो कायल भयो । उसले ङिच्च हाँस्दै भन्यो,
“तिमीले ठीक भन्यौ फाफुरा । मोटोघाटो भए पनि म बिरालो नै हूँ । तर म साधारण बिरालो होइन बुझ्यौ ?”
फाफुराको दिमागमा एउटा आइडिया आयो । किन यसपटक यही असाधारण बिरालोको बहिर्वार्ता नलिनू ? उसले भन्यो,
“बिरालो भाइ, तिमीले भन्याथ्यौ, तिमी मलाई चिनेर कुरा गर्न आएका हौ । मलाई आफ्नो बारेमा केही भन न त । तिमी को हौ, यहाँ कसरी आइपुग्यौ ?”
बिरालो फुत्त उफ्रेर बेन्चीमा फाफुराको छेउमा बस्न आयो । लमतन्न परेर आङ तान्यो र बोल्न थाल्यो,
“म तीर्थ गर्न हिंडेको बिरालो हूँ फाफुरा । त्यही क्रममा आज पशुपतिनाथको दर्शन गर्न आएको हूँ ।”
फाफुरा झनै जिल्ल प¥यो । उसले सोध्यो,
“बिरालाहरु कहिले देखि तीर्थ यात्रा गर्न थाले हँ ?”
बिरालो धूर्त भावले हाँस्यो र भन्यो,
“मैले त तिमीलाई विद्वान भन्ठान्या थिएँ । तर तिमी पनि उही ड्याङको मूला रहेछौ कि क्या हो फाफुरा ? हरेक बिरालो मुसा खाएर अघाएपछि तीर्थ यात्रामा निस्कन्छ भन्ने कुरा तिमीलाई के तिमीलाई साँच्चै थाहा छैन ? कुन बिरालो कहिले अघाउँछ भन्ने मात्र फरक हो । कुनै जति खाए पनि अधाउँदैनन् । यो त संसारको पुरानै रीत हो नि । ”
उसको कुरा सुनेर फाफुरा साँच्चै गम्भीर भयो । हो त नि । एउटा निश्चित बिन्दुमा पुगेपछि सबै बिरालाहरु आफ्नो छवि सुधार्नेतिर लाग्छन् । किनभने बिरालाहरुलाई राम्रैसंग थाहा छ, हाम्रो स्मरणशक्ति छोटो छ । हाम्रो सहनशक्ति त्यति नै अपरम्पार छ । हामी जघन्य भन्दा जघन्य अपराध गर्ने जतिसुकै ठूला पापी र अपराधीहरुलाई पनि सहजै माफ गर्न सक्छौं । ठूलाभन्दा ठूला घाउ पनि सहन सक्छौं । जीवनभर घूस खाएर र भ्रष्टाचार गरेर सम्पत्ति आर्जन गरेको मानिसले एउटा सप्ताह लगायो भने ऊ चोखिन्छ । बेइमान भन्दा बेइमान व्यापारी पनि बिहानबिहान पशुपतिनाथ गएर ठूलो स्वरमा ‘जय शम्भो’ भनेर कराएपछि धर्मभीरु कहलाइन्छ । आफ्नो कार्यकालभरी गलत निर्णयहरु गरेर, व्यक्तिगत फाइदाका लागि काम गरेको कर्मचारी पनि अवकाश पछि एउटा आत्मकथा लेखाएर आफूलाई महान राष्ट्रसेवक भएको स्थापित गर्न सक्छ । फाफुराले बिरालोलाई सोध्यो,
“तिमीले अहिलेसम्म कतिवटा मुसा खायौ त बिरालो भाइ ?”
बिरालोले दाह्रा ङिच्चाउँदै भन्यो,
“ठ्याक्कै त कसरी भन्नू । कति खाइयो कति । हुन त म एक्लेलै खाएको होइन । अरु बिरालाहरु पनि मिलेरै खाएका हौं । तर हाराहारीमा म एक्लैले पनि नौ सयभन्दा कम त खाएको छैन ।”
“अनि तिमीलाई तीर्थयात्रामा हिंड्ने विचार चाहिँ कहाँबाट आयो त ?”
बिरालोले लामो सास फे¥यो र गम्भीर भएर भन्यो,
“हुन त मसंगका अरु बिरालाहरु अझै पनि सकृय छन् । उनीहरु भेष बदलेर अझै पनि मुसा खाइरहेका छन् । तर ममा अब पहिलेको जस्तो जोश र जाँगर छैन । एकदिन उनीहरुले मेरो घाँटीमा घण्टी बाँधिदिए । म छेउमा पुग्नु अघि नै घण्टीको टिङटिङ आवाज सुनेर मुसाहरु भाग्न थाले । त्यसैले मैले तीर्थयात्राको लागि यो भन्दा उचित अवसर अरु हुँदैन भन्ने निर्णय गरें ।”
“के आफ्ना पाप पखाल्नको लागि तिमीले तीर्थयात्रा शुरु गरेका हौ ?”
“हेर फाफुरा, पाप र पुण्यको बारे विवाद गर्न थाल्यो भने त त्यो अनन्त कालसम्म चलिरहन्छ । के पाप हो– के पुण्य ? तिमीले हेर्दा पाप भनेको कुरा मेरो लागि पुण्य हुनसक्छ । जहाँसम्म मुसाका कुरा हो, मैले नखाएको भए पनि त ती मुसाहरु चीरञ्जिीवि हुने थिएनन् । तिनीहरुको नियति नै त्यही थियो भन्ने बुझ । तर कुरा के भने, मेरा दाह्रा तथा नङ्ग्राहरु त ती मुसाका रगतले लतपतिएकै छन् । मैले जति पखालेर टिलिक्क पारे पनि मेरो अन्तरात्मामा त त्यसको रङ्ग त्यति नै गाढा छ । सुत्नेबेला म झलझली मैले खाएका मुसाहरुको अनुहार सम्झन्छु । ती मध्ये कतिका बाबु आमा थिए होलान्, कतिका लोग्ने थिए होलान्, कतिका छोरा थिए होलान् । भोकाएका साना छाउराहरुलाई दुलामा राखेर आहारा खोज्न निस्केका कतिपय बाबु मुसाहरुलाई मैले झम्टेर खाएँ होला । बाबुले आहारा ल्याउला र खाउँला भनेर कुरिरहेका तिनको बिचल्ली भयो होला । अहिले आफ्ना बच्चाहरु हेर्दा त्यो सबै सम्झेर म झसंग हुन्छु । हुन त हेर फाफुरा, म धर्म–कर्म, पाप–पुण्य, मन्दिर र तीर्थ जस्ता कुराहरुमा विश्वास गर्दैन थिएँ । अहिले पनि गर्दिन होला । तर अन्तरात्माको बोझले पिल्सिएपछि कहीं गए पनि, केही गरे पनि मन थाम्न नसकिने रहेछ । त्यसैले म तीर्थयात्रा गरेर हुन्छ कि के गरेर हुन्छ भनेर भौंतारिन थालेको हूँ । एउटा कुरा चाहिँ पक्का के हो भने फाफुरा, एक न एक दिन हरेक बिरालाहरुले मेरै नियति भोग्नेछन् । सबै बिराला कुनै न कुनै दिन तीर्थयात्रामा निस्कनेछन् ।”
फाफुराले उसको कुरा मनन गर्दै सोध्यो,
“के बिरालाले तीर्थयात्रा गरेपछि मुक्ति पाउँछन् त ? तिमी आफूलाई माफ गर्न सक्छौ त बिरालो भाइ ?”
बिरालोको अनुहारमा अन्यौलको भाव आयो । उसले भन्यो,
“मलाई थाहा छैन फाफुरा । तर अरु कुरामा जति विश्वास गरे पनि नगरे पनि कर्मको फल भोग्नुपर्छ भन्ने कुरामा चाहिँ विश्वास नगरी सुखै नहुने रहेछ । मैले पनि मेरो कर्मको फल यही जुनिमा भोग्नुपर्छ । त्यसैले म अत्तालिएको मनलाई सम्हाल्न हिंडेको हूँ । एउटा कुरा बुझिराख फाफुरा, जसले आफूलाई वहादुर देखाउन अरुको ज्यान मार्छ, त्योभन्दा ठूलो कातर अरु कोही हुँदैन । म आफ्नो कातरपनासंग डराएको छु । त्यसैले तीर्थयात्रामा निस्केको हूँ । यहाँका मठमन्दिर सबै भ्याएर म लुम्बिनी जान्छु । त्यहाँ गएर म मानवता, अहिंसा र शान्तिको सन्देश दिन शुरु गर्छु ।”
फाफुरा एकनास बिरालोलाई हेरिरह्यो । उससंग अब बिरालोलाई सोध्न कुनै प्रश्न बाँकी थिएन । बिरालो पनि एकतमासले पारी आर्यघाटमा खरानी भइरहेका दम्भहरुलाई हेरिरह्यो । एकदिन उसको र अरु सबैको नियति त्यही हो भन्ने उसलाई थाहा हुनुपर्छ । बिरालोले आङ्ग तन्क्यायो र भन्यो,
“ओके फाफुरा । इट वाज नाइस टल्किंग टु यू । थ्यान्क्स फर लिसनिंग ।”
बिरालो फुत्त बेन्चीबाट ओल्र्यो । एकपटक म्याउँ गरेर करायो । अनि नौ सय मुसाहरु खाएको अपराधले ग्रस्त बिरालो गह्रुँगो पाइलाहरु चाल्दै अँध्यारोमा बिलीन भयो ।
