हाम्रो समाज

बायाँ फन्को १३५

मानिसले विकासको क्रममा घर बनाउन सिक्यो । घर बनाउन सिकेपछि उसले परिवार बनाउन सिक्यो । त्यसपछि मानिसले बिस्तारैबिस्तारै टोल, छिमेक, समाज, सहर हुँदै देश बनाउन सिक्यो । विकासको क्रममा धेरै नयाँ कुराहरु पत्ता लगाउँदै गयो मानिसले । ऊ विकसित हुुनुको साथसाथै परिमार्जित पनि हुँदै गयो । मौसम, भूगोल र अन्य थुपै्र कुराका परिवर्तनहरुसंग आफूलाई आत्माित गर्दै मानिस अहिलेको अवस्थामा आइपुगेको हो । मानव विकासका बारे थरिथरि मान्यताहरु पाइए पनि चुरो कुरो भनेका चाहिँ यही हो र कुनै पनि सिद्धान्तका पक्षपातीहरुको यसमा चाहिँ विवाद छैन भने हुन्छ ।  

हाम्रा पूर्वजहरुभन्दा हामी बढी र हामीभन्दा हाम्रा सन्ततिहरु बढी विवेकी हुनुपर्ने विकासको क्रमको नियम हो । भौतिक उपलव्धिका हिसाबले हेर्दा, भौतिक विकासको आँखाले हेर्दा यो कुरा साँचो पनि भएको छ । अरु विकाससंगै संयम, आत्म अनुशासन र मानसिक परिपक्वता जस्ता कुराहरु पनि संगसंगै अघि बढ्नु कुनै पनि समाज, सहर वा राष्ट्रका लागि अत्यन्त आवश्यक हुन्छ । तर, अहिलेको अवस्थामा हामीले ध्यान दिएर आफ्नो वरिपरि हेर्ने हो भने यो कुरामा हामी अधोगति तिर गइरहेका छौं । नैतिक मूल्य भन्ने कुरा हामीले बिस्तारै गुमाउँदै गइरहेका छौं । हामी आफ्नो क्षणिक सुविधा र फाइदाका लागि समग्रमा बहुसंख्यक मानिसहरुलाई अप्ठ्यारो पार्न पछि नपर्ने हुँदै गइरहेका छौं । सानासाना देखि लिएर ठूलाठूला कुराहरुमा यसको लक्षण देखिएको छ । तर पनि हामी त्यसलाई या त देखिरहेका छैनौं, हेनै चाहिरहेका छैनौं अथवा हुन सक्छ, वास्ता गरिरहेका छैनौं ।

ठूला कुराहरु नगरी सानातिना उदाहरणहरु नै हेरौं न । एउटा छिमेकी बिहानबिहान आफ्नो घर अघिको सडक समेत बढार्छ, तर अर्को कोही मान्छेले त्यही सडकमा फ्यात्त ल्याएर फोहोर फालिदिन्छ । केही दिन अघि पुल्चोकको एउटा डिपार्टमेण्टल स्टोर अघि पन्ध्र मिनेट बिताउँदा यस स्तम्भकारले बडो उदेक लाग्दो कुराहरु अवलोकन गर्न पाएको थियो । बाहिर ठेलाजन्य खानेकुराहरु बेच्ने ठाउँबाट ‘फास्ट फुड’ किनेर खानेहरुमा केही यस्ता थिए, जो खाइसकेपछि बोहोता र टपरी फोहोर फ्याल्ने ठाउँमा लगेर मिल्काउँथे भने कोही चारै तिर पल्याकपुलुक हेरेर खाएकै ठाउँमा छोडेर हिंड्थे । दुइ पाइला पर गएर त्यसलाई व्यवस्थित स्थानमा फ्याल्न ती मानिसहरुलाई किन त्यति गाह्रो लाग्ने हो भन्ने कुरा बुझिनसक्नुको छ । 

हामीलाई अनुशासन पालना गर्नु भनेको आफू सानो हुनु हो र नियम मिच्नु भनेको ठूलो मान्छे हुनु हो भन्ने किन लाग्न थालेको होला भन्ने कुरा उदेक लाग्दो छ । एक दिन भरी मात्र ध्यान दिएर हेर्ने हो भने अनुशासनहीनताका कति धेरै उदाहरणहरु देख्न पाइन्छ भन्ने कुरा कहिले हेक्का गर्नुभएको छ ? सडकको छेउमा पेटी हुँदाहुँदै पनि तेर्सो परेर हात समातेर आधा बाटो ढाकेर हिंड्ने वटुवाहरुले आफूलाई अलिकति पनि अनुशासति बनाउने हो भने कति समस्या टर्छ होला । त्यसै गरी ‘जेब्राक्रस’मा बाटो काट्न लागेकोलाई हुत्तिंदै आएर पेल्ने सवारी चालकहरुलाई त्यसले कस्तो आत्मसन्तुष्टि प्रदान गर्छ होला ? अनि चार पाइला पर भएको आकाशे पुल वा बाटो काट्ने ठाउँसम्म जान अल्छी मानेर बीचबाटै बाटो काट्ने बटुवाहरुले बचाएको त्यो समयबाट उनीहरुलाई कति र के उपलव्धि हुन्छ होला ?  हरियोबाट रातो भएको बत्तीलाई केही छिन त मिच्न हुन्छ भन्ने विश्वास भएका सवारी चालकहरु मुश्कीलले आधा मिनेट छिटो कतै पुगेर के पाउँछन् होला ? आफ्नो अघि एकैछिन अरु सवारी रोकिएको देख्न नसकेर गलत साइडबाट वा पेटीबाट भटभटे हुइँकाउने दक्ष व्यक्तिहरुका कारण ट्राफिक कति अस्तव्यस्त हुन्छ भन्ने कसैलाई किन मतलब नभएको होला ? यात्रु देख्नासाथ ठाम्को ठामै घ्याच्चै रोकिने बस, टेम्पो र माइक्रोहरुलाई आफ्नो पछिल्तिर आएर कोही जोतिएला भन्ने अलिकति पनि डर किन नलाग्ने होला ? आफूलाई ओर्लनु पर्ने ठाउँभन्दा एक इन्च पनि पर लग्यो भने मुड्कीले छानो र भित्तामा बजारेर चालकलाई आमाचकारी गाली गर्नेहरुले आफूलाई कति पराक्रमी ठान्छन् होला ? 

नियम कानून भनेको करबलले मात्र पालना गर्नुपर्छ, सकेसम्म छल्नुपर्छ भन्ने मान्यता हामीमा किन छ ? बाध्यताले पालना गर्दा पनि हामी त्यो अरुका लागि कृपा गरेको भन्ने सोच्छौं । हेलमेट हामीले ट्राफिक प्रहरीका लागि लगाउने हो । हामीले सिट बेल्ट बाँधेर सवारी चलाउँदा अरुहरुको परिवारले पुण्य कमाउने र तिनलाई बैतरिणी नदी तर्न सजिलो हुने हो भन्ने किन लाग्छ हामीलाई ? टेम्पो वा बसको ढोकामा तुर्लुङ्ग झुण्डिएर यात्रा गर्नू भनेको पौरखको परिचायक हो भन्ने सोच्छौं हामी । दुर्घटना भनेको सनयमित कुरा हैन, एकैै क्षणको लापरवाहीले आफ्नै खती हुनसक्छ भन्ने कुरा नपरुनजेल किन चेत्दैनौं हामी ? हामीलाई कनि यति धेरै थुक आउँछ ? हर्नका चर्का आवाजहरु किन हाम्रा लागि मधुरो सङ्गीत जस्तो कर्णप्रिय छ ? त्यसैले अगाडि ठाउँ नभए पनि हामी प्वाँकप्वाँक पारिरहन्छौं । एउटाको लयमा अर्कोले लय मिलाएर हर्नको अर्केष्ट्रा र सिम्फोनी बनाउँछौं हामी । जुन बाटोमा एकैछिन अड्कँदा हाम्रा कन्सिरीका रौंहरु ठाडा हुन्छन्, त्यही बाटोमा दिनको १४ देखि १६ घण्टा घामपानी नभनी खट्ने बिचरा प्रहरीले एकैछिन आफ्नो साइडकोलाई जान दिएन भने त झन् उसको कानको जाली फुटाउँला जसरी हर्न बजाउने हाम्रो बानी भैसकेको छ । 

ठूला सुधारहरु सानासाना कुराहरुको समष्टिगत प्रयासका प्रतिफलहरु हुन् । हामीले आफू एक जनाबाट मात्र सुधारहरु गरेर हेरौं न, आफूलाई मात्र अनुशासनमा राख्न थालौं न । सुधारहरु कसरी देखिन थाल्छन्, हामीलाई नै अचम्म लाग्नेछ ।

Read More

पानी

बायाँ फन्को १३४

मानिसलाई बाँच्नका लागि अनेकौं कुराको आवश्यकता हुन्छ । प्राकृतिक वा कृतिम अनेकौं कुराहरुमा मानिस भर पर्छन् बाँच्नका लागि । ती मध्ये कतिपय मानिसले आफूलाई सहज र बिलासी बनाउनका लागि अभ्यस्त गरेका कुराहरु पनि हुन्छन् । उदाहरण्का लागि कसैको प्रेममा आशक्त भएको मानिस आफ्नी प्रेमिका वा प्रेमीलाई आफू ऊ बिना एक पल पनि बाँच्न नसक्ने किरिया खान्छ । तर कोही नभएर कोही बाँच्न नसकेका बिरलै मात्र उदाहरण पाइन्छन् । केही चाहिँ बास्तवमै यस्ता कुरा हुन्छन्, जस बिना साँच्चै मान्छे बाँच्न सक्दैन । आआफ्नो ठाममा बेला र परिस्थिति हेरेर ती सबको महत्व हुन्छ । ती मध्ये कुन बढी नभै नहुने कुरा हो भनेर सोध्ने हो भने ठ्याक्कै तोकेर भन्न सकिंदैन । पानी एउटा यस्तो कुरा हो, जुन जीवनका लागि नभै नहुने कुराहरु मध्ये एक हो । स्तम्भकारले किन पानीमा आउनका लागि यति लामो भूमिका बाँधेको भनेर तपाईहरुलाई अचम्म लागेको पनि हुन सक्छ । 

केही दिन अघि संयोगवश एक जना परिचित मान्छे भेटिए । ती परिचित केही वर्ष अघि काठमाण्डौबाट उडेर अपहरणमा परेको भारतीय विमानका यात्रु पनि हुन् । लामो समयपश्चात् भेटघाट भएको हुनाले लामै कुराहरु हुनु अस्वाभाविक थिएन । क्रममा अपहरणमा पर्दा र त्यहाँ त्यत्रा लामो समय जीवन र मरणको दोसाँधमा बिताएका भयावह दिनहरुका कुरा पनि निस्कनु स्वाभाविकै थियो । हुन त कसैलाई त्यस्तो नपरोस् पनि, तर साधारणतया कुनै पनि मानिसले आफ्नो जिन्दगीमा त्यस्ता दिनहरुको अनुभव गर्न पाउँदैन । यस अर्थमा त्यतिबेला त्यो जति कहालीलाग्दो भए पनि कालान्तरमा त्यसको अनुभव सुन्ने र सुनाउने दुबैका लागि कुनै न कुनै रुपमा रोचक नै हुन्छ । उनको पनि यावत अनुभव त्यस्तै थिए । तर एउटा कुरा भने उनले अचम्मको सुनाए ।

उनका अनुसार केही दिन बितेपछि शुरुको डर पनि बिस्तारै मत्थर भएर जाँदो रहेछ रे । एक हिसाबले अब जे पनि हुन सक्छ भन्ने कुरामा पनि मानिस सहज हुँदै जाँदो रहेछ रे । बन्द हवाइजहाज भित्र गुम्सिएका सासहरुको उकुसमुकुस, फोहोर शौचालयको दुर्गन्ध, खानाको अभाव जस्ता यावत कुराहरु बित्दो समयसंगै स्वतः गौण हँुदै जाँदो रहेछ रे । अझ विशेष गरेर भोकको कुरा गर्ने हो भने त्यो त लाग्दो पनि रहेनछ रे । तर, एउटै कुरा जसले आलसतालस बनाउँथ्यो, त्यो थियो प्यास रे । उनका भनाइका अनुसार केही गरी कुनै दिन यो अवस्थाबाट मुक्त हुन पाइयो भने के गर्ने भन्ने दिमागमा आउँदा कतै गएर सबैभन्दा पहिले चीसो पानी घटघटी पिउने मात्र चरम लालसा हुन्थ्यो रे । रासनमा, त्यो पनि कहिलेकहीं उपलव्ध गराइने आधा कप पानीले त झनै त्यो प्यासलाई उग्र रुपमा भड्काउने काम मात्र गथ्र्यो रे । नभन्दै सौभाग्यवश अपहरणकारीहरु र भारत सरकारको कुरो मिलन विन्दुमा पुगेपछि जब उनीहरु मुक्त भए, सबैभन्दा पहिले त्यसरी नै चीसो पानी घटघट पारेर पिए रे उनले । उनलाई त्यतिबेला लागेको थियो रे, बरु खाना नहोस्, अरु केही नहोस् मान्छेलाई निकै दिन धान्न केही फरक नपर्ने रहेछ । पानी बिना त मान्छे बाँच्नै नसक्ने रहेछ । 

हुन पनि हो कुनै पनि प्राणी वा विरुवाका लागि जीवन पानी नै त हो । सहज रुपमा प्राप्य हुन्जेल हामीलाई त्यसको महत्व कहाँ थाहा हुन्छ र ? हामी अहिलेसम्म पनि पानीको महत्वलाई कति बुझेका छौं भन्न सक्छौं ? क्रमशक्रमशः कम हुँदै गएको पानीको बारेमा हामीले कति सोचेका छौं ? संसारमा भोलिको लडाईं इन्धनको लागि नभै पानीको लागि हुन्छ भन्ने कुराको भविष्यवाणी भैसक्दा पनि हामीले त्यसलाई गम्भीरतापूर्वक लिएका छौं त ? काठमाण्डौ कै कुरा गर्ने हो भने पनि हेर्दाहेर्दै यहाँ पानीको हाहाकार भैसकेको छ । पानीको नाममा मानिसहरुले कति व्यापार गरिरहेका छन् भन्ने कुरा चारैतिर देख्न सकिन्छ । कुनै बेला धारामा आएको पानी तीन तल्लामाथि ट्याङ्कीमा बिना मोटर चढ्थ्यो भनेर भन्दा त्यो एकादेशको कथा जस्तो लाग्न थालेको छ । खोलानालाबाट ट्याङ्करमा पानी भरेर घरघरमा लैजानेहरुको चर्को मूल्य सहेर पनि हामी काम चलाउन बात्तय छौं । रमाइलो कुरा त के भने तिनले पनि तपाईंलाई भनेको बेला पानी पठाउन सक्दैनन् । यति धेरै माग हुन्छ, तीन दिन पछि पालो आउँछ तपाईको । अझ सुख्खा याममा त तिनले फोन समेत पनि उठाउँदैनन् बेलाबेला । 

मिनरल वाटरको नाममा भैरहेको ब्रम्हलूटको त झन के कुरा गरी साध्य होला र ? १ लिटरको बीस रुपैंया देखि ६० रुपैंयासम्म पर्ने तथाकथित मिनरल वाटर बजारमा खुलेआम बिक्री हुन्छन् । ती मध्ये कुन मिनरल वाटर हुन् र कुन खालि फिल्टर गरिएका पानी हुन् भन्ने कसैलाई मतलब छैन । हेर्दा सङ्गलो देखिएपछि त्यो पानी हाम्रो लागि पिउन योग्य भैहाल्यो । त्यही पानीको १९ लिटरको जार ३० रुपैंयामासम्म प्राप्त हुँदा पनि हामीलाई अचम्म लाग्दैन । हो, थोरै र धेरै मात्रामा कुनै पनि कुरा किन्दा अलि सस्तो हुनु स्वाभाविक हो, तर मिनरल वाटर भनेर बेचिने पानीमा त्यत्रो फरक हुन्छ भने त्यसको गुणस्तर के र कस्तो होला भन्ने पनि कसैले किन सोच्दैनौं ? 

त्यति हुँदा पनि सपनाको मेलम्ची कछुवाको तालमा लस्किन्छ । जायज नाजायज कारणहरुले त्यसको गति रोकिंदा पनि न त सरकार त्यसमा गम्भीर हुन्छ, न जनताले नै औंला ठड्याउँछन् । हामी प्यासले प्राणै जाने अवस्था नआउन्जेल चिन्ता गर्दैनौं । किनकि हामीलाई वर्तमान जसरीतसरी चलेसम्म न हिजो के भएको थियो भन्ने हेक्का रहन्छ, न भोलि के होला भन्ने सुर्ता नै छ हामीलाई । जुन दिन पशुपतिनाथले रक्षा गर्न हात उठाउँछन्, त्यही बेला मात्र के गर्ने भनेर बिचार गरौंला ।  

Read More

बिचरा पशुपंक्षी (कति क्रूर हामी)

बायाँ फन्को १३३

हुन त त्यो कुनै नौलो दृश्य हैन, तपाईहामीले बेलाबेला त्यो देखिरहेका नै हुन्छौं । त्यो यति सहज भैसकेको छ हाम्रा लागि, दोहो¥याएर त्यसका बारे हामी सोच्न सम्म पनि सोच्दैनौं । एकजना वीर पुरुष आफ्नो भटभटेको ह्याण्डलको दुबै तिर केही नभए पनि दशदशवटा ज्यूँदा कुखुराहरुलाई झुण्ड्याएर हुँकिइरहेका थिए । सबै बरा कुखुराहरुका खुट्टा एकआपसमा जोडेर डोरीले बाँधिएका थिए र तिनलाई उल्टो पारेर झुण्ड्याइको थियो । रातो बत्तीमा भटभटे रोकिएका काराण् अलि ध्यान दिएर तिनका आँखामा हेर्न पाइयो । विश्वास गर्नुस्, बडो दयनीय र पीडादायी थियो तिनको भाव । हुन त काटिनका लागि नै लगिएका त होलान् ती । तर पनि त्यति निर्दयतापूर्वक ती निरीह प्राणीलाई ओसारेको देख्दा मनमा थुप्रै प्रश्नहरु उब्जिए । हामी किन अर्को प्राणीप्रति यति धेरै क्रूर हुन सक्छौं ? के तिनले बोल्न नसक्ने भएका कारण ? वा तिनले प्रतिरोध गर्न नसकेका कारण ? जुनसुकै कारणले किन नहोस्, अर्को प्राणी प्रति हामी त्यतिविधि क्रूर हुन सक्छौं भने अर्को मानिसप्रति हुनुपर्ने जति भावना, सहिष्णुता र सम्वेदनशीलता हामीमा हुन्छ होला त ?
त्यही प्रसंगमा कुरा गर्दा हामीले बारम्बार देखेको अरु केही दृश्यहरुको पनि चर्चा गर्नु सान्दर्भिक होला । राजमार्गमा यात्रा गर्दा हामीले धेरैपटक तराइबाट ओसारिएका भैंसी र राँगाहरु देखेका छौं । दुहेर थारो भैसकेक पछि जोत्दाजोत्दा पनि बूढाबूढी भैसकेका अहिले मलौन् कि भरे भने जस्ता ती बिचरा चौपायाहरुलाई कति निर्दयी तरिकाले ओसारिएको हुन्छ । हलचल गर्न नहुने गरी खाँदिएका हुन्छन् ती प्राणीहरु, त्यतिमात्र कहाँ हो र ? तिनको नाकको पोहोराबाट समेत डोरी घुसारेर एकआर्कासंग उनिएको हुन्छ तिनलाई । भनिन्छ, ती मध्ये कतिको त यहाँसम्म आइपुग्नु पहिले नै प्राण्पखेरु उडिसकेको हुन्छ रे । हामी ती जनावरहरु प्रति किन यति धेरै क्रूर ? तिनका पीडा हामीले बुझ्ने भाषामा तिनले अभिव्यक्त गर्न नसकेका कारण ?
त्यस्ता मरेका चौपायाहरु बाटा कै होटलहरुमा खपत हुनका लागि झारिन्छन्, बेचिन्छन् भन्ने पनि सुनिन्छ । यहाँ आइपुगे पनि ती मासु र मम पसलमा खपत हुन्छन् रे । पुच्छर र छालाहरु समेत कीमा बनाउनका लागि पेलिन्छ भन्ने कुरा केही भुक्तभोगी र प्रत्यक्षदर्शीले यस स्तम्भकारसंग गरेका छन् । यस कुरालाई अतिरञ्जित मान्ने हो भने पनि काठमाण्डौका गल्लीहरुमा राँगाहरु कसरी काटिन्छन् र तिनका मासु कसरी ओसारिन्छन् भन्ने त सबैले देखेकै छौं । एकै छिन तिनलाई काट्ने क्रूरता र अमानवीय तरिकाहरुका बारे बिर्सिने हो भने पनि, व्यस्त सडक, फोहोर गल्ली, प्रदूषित खोलानालाको छेउमा काटिएका ती चौपायाहरु फोहोर मैला, सिमेण्ट, माटो, बालुवा तथा सेप्टिट्यांकको अवसाद ओसार्ने ट्रयाक्टरमा हालेर पनि बजार पु¥याएको देखेका छौं । मानिसको स्वास्थ्यसंग सीधै सम्बन्ध हुने यति सम्वेदनशील कुरामा पनि हामीकहाँ कुनै निश्चित मापदण्ड छैन । जसले जे र जसरी गरे पनि हुन्छ । काट्ने, बेच्ने र किन्ने सबै पशुपतिनाथले रक्षा गरिहाल्छन् भनेर ढुक्क भएका हुन्छौं ।
पहिलो कुरा त के भने मानिसले अरु प्राण्ीको मासु खाने भनेको बाँच्नका लागि नभै स्वादका लागि हो । त्यसमा पनि यति धेरै गलत मान्यताहरु परम्परागत रुपमा हामीले पछ्याएका छौं । ताजाताजा काट्दाकाट्दैको मासु फ्रीजमा राखेको मासु भन्दा राम्रो भन्ने हामीमध्ये कतिको गलत धारणा हुन्छ । स्तम्भकार बस्ने क्षेत्रमा एकजना युवा मासु पसलेले छाला निकालेको, राम्ररी सफा गरेको र दुइदिन फ्रीजमा राखेको स्वस्थ्यकर मासु बेच्न सुरु गरेका थिए । केही समय पश्चात उनी टाट पल्टिने अवस्था आयो किनभने उनको व्यापार नै चौपट भयो । बासी मासु बेच्नेमा उनी दरिए । त्यसमाथि छाला नभएपछि मासुको स्वाद हुँदैन भन्ने मान्यता त आफ्नो ठाउँमा भै हाल्यो । अन्नतः उनले हार खाएर ताजा र छाला भएको मासु बेच्न थाल्नु प¥यो ।
संसारका अधिकांश मुलुकहरुमा वैज्ञानिक र व्यवस्थित वधशालाको व्यवस्था गरिएको हुन्छ । नियमित रुपमा अनुगमन पनि गरिन्छ । कतिपय मुलकुमा मासु खानका लागि मारिने पशुहरुलाई पहिले नै वेहोश पारेर थाहा नपाउने बनाउनुपर्ने समेत नियम हुँदो रहेछ । त्यहाँसम्मको त कुरै नगरौं, तर हामीकहाँ न त वधशाला, न स्वस्थ्य प्रक्रिया केहीको पनि आवश्यकता देख्दैनौं हामी । बेलाबेला कागजी रुपमा तिनको कुरा हुन्छ, तर व्यावहारिक रुपमा त्यो कहिले पनि लागू हुँदैन । आफ्नै स्वास्थ्यको कुरामा हामी यति निस्फिक्री छौं भने प्राणीको हत्या गर्ने कुरामा हुने क्रूरताको बारे सोच्ने त कुरै पर जाओस् । हाम्रो यही हेलचक्र्याँइका कारण नै हुनुपर्छ, नेपालमा आउने सबैजसो विदेशीहरुलाई यहाँको दुइवटा कुरा नखान सचेत गराइएको हुँदो रहेछ । माछामासु र दुग्ध पदार्थ । खानै प¥यो भने पनि उनीहरुले ठूलाठूला डिपार्टमेण्टल स्टोरमा बबेचिने आयातीत माछामासुलाई मात्र विश्वास गर्दछन् ।
मासु खानु नखानु मान्छेको आफ्नो रुचिको कुरा हो । त्यसमा केही भन्नु छैन । हाम्रो देशमा सरकारी तवरबाट यसको उचित र स्वस्थ्य व्यवस्थापनका लागि पहल भएको छैन । तर, खाने नै हो भने आफू चाहिँ सचेत हुन सकिन्छ । हुनु पनि पर्छ । 

Read More

डक्टरका अक्षर

 'बायाँ फन्को' १३२

एकपटक एक जना डाक्टर आफ्नो साथीलाई बेलुकी खानाका लागि निम्तो दिन उनको घर पुगेछ। साथी घरमा नभएकाले उसले सन्देश एउटा कागजमा लेखेर ढोकामा अड्क्याएर छाडेछ। 'एक सातादेखि समय मिलाउन खोजिरहेको थिएँ। फलानो मितिमा फलानो समयमा मेरो घरमा खाना खानका लागि आउनू।'

साथीले बेलुकी सन्देश पढ्न खोजेछ। तर, डाक्टरको अक्षर न पर्‍यो, बिचरोले निकै प्रयत्न गर्दा पनि त्यसको छेउटुप्पो केही फेला पार्न सकेनछ। उसको दिमागमा एउटा जुक्ति फुरेछ। डाक्टरको अक्षर सबैभन्दा राम्ररी बुझ्न सक्ने कला भनेको त औषधी पसलेहरूसँग हुन्छ। उनीहरूले त अवश्य बुझ्छन् भनेर ऊ आफ्नो घरनजिकको औषधी पसलमा गएर त्यो कागज देखाएछ।

'साहूजी, यो के लेखेको हेरििदनुस् त!'

पसलेले त्यसलाई ध्यानपूर्वक हेरेछ, ती मान्छेलाई एकैछिन पर्खन भन्दै भित्र गएछ। आउँदा उसको हातमा दुईथरी औषधी थिए। औषधी पसलेले भनेछ, 'यो खानाअघि र यो खानापछि दुई-दुई चक्की सात दिनसम्म खानू।'

Read More

फराकिला बाटाहरु

बायाँ फन्को १३१

उपलव्धिहरु र तिनले दिने खुसी भनेको पनि अचम्मकै कुरा हो । कतै केही राम्रो नभइरहेको बेलामा सानातिना उपलव्धिहरुले पनि हामीलाई कहिलेकहीं निकै ठूला खुसीहरु प्रदान गर्छन् । ठूला उपलव्धिहरु भैरहने हो भने चाहिँ तिनै सानातिनाहरु ओझेलमा पर्छन्, महत्वहीन लाग्छन् । काठमाण्डौमा बाटाघाटाहरु चौडा भैरहेका छन् । यसैले पनि हामीलाई दंंगदास बनाएको छ । हुन त हेर्ने हो भने महानगर भनिएको सहरमा चौडा बाटाहरु हुनु कुनै प्रफुल्लित नै हुनुपर्ने कुरा त कहाँ हो र ? तर पनि लामो समयदेखि कच्याक्कुचुक्क परेका सडकहरुमा अटेसमटेस र ठेलम्ठेल गरेर हिंडिरहेका, गुडिरहेका हामीलाई अचानक के के न भए जस्तो लाग्नु स्वाभाविकै हो नि । ठूलाठालूहरुको बाहुल्य भएको र यहाँ त कसले छुन सक्छ भनेर गर्व गरेर सडक मिचेर बसेका तथाकथित ‘भीआइपी एरिया’हरुले समेत बुल्डोजरका दाँतहरुको स्वाद पाए । केही नाम चलेका नेताहरुले स्थानीय जनसमर्थन पाउने लोभमा बाटो ठूलो पार्न नदिन आन्दोलन गरेका थिए । तर पनि उनीहरुको केही लागेन । मान्नै पर्छ, काठमाण्डौको मुहार कमसेकम बाटाघाटाको कुरामा फेरिंदै छ । वैकल्पिक मार्गहरुले एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा पुग्न धेरै सहज बनाएका छन् ।

Read More

चक्करघिन्नी

नागरिक  शनिवारको 'अक्षर' मा प्रकाशित कथा

उदय निदाइसकेको छ। एकै छिनअघि उनीहरूबीचमा भएको त्यो मादक र प्रेमपूर्ण एकाकारले सन्तुष्ट उदयको अनुहार अबोध छ। सन्तुष्ट त सम्वृद्धि पनि नभएकी हैन। शारीरिक रूपले पूर्ण सन्तुष्ट हुँदाहुँदै पनि मानसिक रूपमा कुनै कुराले उसलाई आज पनि छोडेको छैन। शरीरको कुनै भागमा बिझेको सानो र हेर्दा नदेखिने काँडाले खासै दुःख नदिए पनि बेलाबेला झिँजोलाग्दो गरी चस्चस् गर्छ नि। त्यस्तै नदुख्ने तर बिथोलिरहने काँडा मनमा कतै घोपिएको भान भएको छ उसलाई।

Read More